Ελλάδα: Νεοάστεγοι, πτυχιούχοι, 41-55 ετών – Ισπανία: Το σπίτι στο σφυρί, η ζωή στο δρόμο – Πορτογαλία: Αστεγοι με αυτοκινητοδρόμους…– Ιταλία: «Οδηγός Μισελέν» για συσσίτια – Βρετανία: Σπίτι τους η Τραφάλγκαρ – Γαλλία: Οι άθλιοι του Σηκουάνα –Γερμανία: «Μια Κολωνία» άστεγοι, που δεν υπάρχουν – Ιρλανδία: Μια κρύα νύχτα στο Μπέλφαστ – Ουγγαρία: Και άστεγοι και ποινικά διωκόμενοι – Ομολογία «ήττας» από την Κομισιόν
H ημέρα στη δουλειά ήταν κουραστική. Τρέξιμο, άγχος εκκρεμότητες. Επιστροφή στο σπίτι. Βάζεις το κλειδί στην πόρτα και μπαίνεις μέσα.
της Στέλλας Θεοδώρου
Το αφήνεις πάνω στο τραπέζι και ετοιμάζεσαι να βγάλεις από πάνω σου τα ρούχα της ημέρας και να αράξεις στον καναπέ με ένα φλιτζάνι καφέ. Η καθημερινή σου συνήθεια. Δική σου και εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Κι όμως, για εκατομμύρια «αόρατες» ψυχές το κλειδί δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο η ζωή στο δρόμο, στην καλύτερη περίπτωση κάτω από τη στέγη ενός δημοτικού ξενώνα ή η προσωρινή φιλοξενία στο σπίτι ενός συγγενή ή φίλου….
Αστεγοι, νεοάστεγοι που θα μπορούσαν να είναι οι σύγχρονοι πρωταγωνιστές του έργου του Μπέκετ «Περιμένοντας τον Γκοντό». Η ματαιότητα της ζωής, η απελπισία, η προσπάθεια να γαντζωθείς από κάτι, το οποίο ουσιαστικά δεν υπάρχει ή δεν θα σου δοθεί ποτέ. Οι πρωταγωνιστές, Βλαντιμίρ και Εστραγκόν θα μπορούσαν να είναι οι ήρωες του πεζοδρομίου στην Αθήνα, τη Μαδρίτη, τη Ρώμη, τη Λισσαβόνα, το Παρίσι, το Λονδίνο.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ, 100 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είναι άστεγοι. Τα στοιχεία είναι του 2005, τα τελευταία διαθέσιμα, και δεν «μετρούν» τι έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια της κρίσης ούτε περιλαμβάνουν στις στατιστικές τους νεάστεγους, το φαινόμενο-γέννημα του «ευρωπαϊκού χειμώνα» της άγριας λιτότητας. Οι τελευταίες στατιστικές της Κομισιόν «μετρούν» τους άστεγους της Ευρώπης των 28 σε 4,1 εκατομμύρια, αριθμός που κατά τις οργανώσεις απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Σήμερα υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων που με βάση τα στατιστικά στοιχεία ζουν ή απειλούνται από την έλλειψη στέγης.
Στην πρώτη, ανήκουν αυτοί που βλέπουμε να κοιμούνται στο πεζοδρόμιο στα στέκια των αστέγων: χρήστες ουσιών και αλκοόλ, άνθρωποι της παραβατικότητας, άλλοι με σοβαρά ψυχικά νοσήματα.
Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν άνθρωποι που μέχρι πρότινος είχαν μια «φυσιολογική» ζωή αλλά σήμερα είναι «αόρατοι» στο πλήθος των νεόπτωχων.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη και φυσικά στην Ελλάδα, οι νεοάστεγοι δεν είναι οι «γνώριμοι» του δρόμου που ζουν στα χαρτόκουτα… Είναι άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους σε μια νύχτα και που παλεύουν να κρατηθούν στη σκιά του εαυτού τους για να μην μάθει κανείς ποτέ την κατάληξή τους. Είναι αυτοί που περνούν σκυφτοί τις πόρτες των μεγάλων μαγειρείων της κοινωνικής πρόνοιας. Υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη των 28, αυτοί είναι πλέον 3 εκατομμύρια, αριθμός που ήδη στο νότο έχει διπλασιαστεί.
Οι τελευταίες στατιστικές της Κομισιόν «μετρούν» τους άστεγους της Ευρώπης των 28 σε 4,1 εκατομμύρια, αριθμός που κατά τις οργανώσεις απέχει πολύ από την πραγματικότητα
Ελλάδα: Νεοάστεγοι, πτυχιούχοι, 41-55 ετών
Σήμερα πάνω από 40 χιλιάδες ζουν στους δρόμους, οι περισσότεροι στην Αθήνα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Δήμου Αθηναίων, 20.000 κάτοικοι της πρωτεύουσας στηρίζονται για την επιβίωσή τους στις κοινωνικές υποδομές. Από αυτούς που συνωστίζονται στα συσσίτια, το 66% είναι Ελληνες, το 44% έχει ανώτερο μορφωτικό επίπεδο, το 7,5% έχει τελειώσει Πανεπιστήμιο. Αυτή όμως είναι μόνο η μια ιστορία της ζωής μας…
Η άλλη δεν μετρά αριθμούς, δεν έχει πρόσωπα. Είναι η κρυμμένη αλήθεια αυτών που τα έχασαν όλα, δουλειά, σπίτι, τη ζωή τους την ίδια αλλά δεν περιλαμβάνονται σε καμία στατιστική. Δεν μπορούν να πληρώσουν το νοίκι ή οι τράπεζες τους πήραν το σπίτι. Δεν πηγαίνουν στα συσσίτια, φορούν ακόμη επώνυμα ρούχα αλλά δεν έχουν ούτε 3,5 ευρώ για ένα πακέτο τσιγάρα.
Το ΚΥΑΔΑ δεν έχει αριθμητικά στοιχεία για αυτήν την «αφανή» εντός κτιρίων αστεγία.
Το 90% των αστέγων είναι Ελληνες και το 10% αλλοδαποί, οι περισσότεροι εκ των οποίων ζουν στην Ελλάδα για πάνω από 8 χρόνια. Πάνω από το 80% των αστέγων είναι άντρες. Οσον αφορά στις ηλικίες, το 61% είναι ηλικίας 41-55 ετών, ενώ σημαντική ποσοστό εμφανίζεται και στην κατηγορία 26-40 ετών (21%).
Το επίπεδο εκπαίδευσης των αστέγων είναι αρκετά υψηλό (52% έχει τελειώσει Γυμνάσιο, 25% Λύκειο, 20% κάποιο Πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ), ενώ οι περισσότεροι ήταν εργαζόμενοι, κυρίως σε τομείς που έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από την κρίση, όπως οι κατασκευές, οι βιοτεχνίες κ.λπ.
Μάλιστα, το 65% όσων βρίσκονται σήμερα στον δρόμο είναι «νεοάστεγοι», δηλαδή ζουν χωρίς στέγη από το 2010 που η κρίση έγινε ιδιαίτερα έντονη στην Ελλάδα.
Ισπανία: Το σπίτι στο σφυρί, η ζωή στο δρόμο
Την πρώτη νύχτα της κατάσχεσης του μικρού τους διαμερίσματος, ο 71χρονος Φρανσίσκο Ροντρίγκες Φλόρες και η 67χρονη σύζυγός του Αννα Λόπεζ Κοράλ την πέρασαν στην είσοδο της πολυκατοικίας τους. Οι κόρες τους, άνεργες και οι δύο, κοιμήθηκαν στο φορτηγό ενός γείτονα. «Είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί σε άνθρωπο.
Η Μαδρίτη έχει πλέον τον υψηλότερο αριθμό αστέγων στην ιστορία της όμως το προφίλ τους είναι εντελώς διαφορετικό απ΄ ότι στο παρελθόν. Πάνω από 46 χιλιάδες άνθρωποι ζουν στους δρόμους της ισπανικής πρωτεύουσας. Από αυτούς 1 στους 4 έχει ανώτερο επίπεδο μόρφωσης ενώ το 41% κατέληξε στο πεζοδρόμιο γιατί έχασε τη δουλειά του. Μόνο το 6,4% είναι χρήστες ουσιών.
Οι περισσότεροι ανήκαν έως το 2010 στην ισπανική μεσαία τάξη. Στα soup kitchen της ισπανικής πρωτεύουσας οι ουρές μεσημέρι και βράδυ είναι ατέλειωτες. Οι εθελοντές τους μοιράζουν τρόφιμα και κουπόνια. Στα τέλη του 2010 ο αριθμός των οικογενειών που ζητούν βοήθεια στην Ισπανία αυξήθηκε κατά 50% λένε οι εθελοντές της καθολικής οργάνωσης Caritas.
Πορτογαλία: Αστεγοι με αυτοκινητοδρόμους…
Εως το 2009 η «τράπεζα» εξυπηρετούσε μόνο τις φτωχότερες οικογένειες. Σήμερα οι οικογένειες της μεσαίας τάξης καταπίνουν την αξιοπρέπειά τους ζητώντας φαγητό, ιατρική φροντίδα και ψυχολογική στήριξη. Γεωμετρικά αυξάνεται και ο αριθμός των αστέγων. Ο συντονιστής του εθνικού προγράμματος ψυχικής υγείας της Πορτογαλίας, Αλβάρο ντε Καρβάλχο λέει ότι η οικονομική κρίση βγάζει καθημερινά δεκάδες Πορτογάλους στο δρόμο.
Το 2011 μόνο στη Λισσαβώνα οι άστεγοι ξεπερνούσαν τις 3.000.
Χιλιάδες πορτογάλοι της μεσαίας τάξης είναι σήμερα οι νεόπτωχοι της Λισαβόνας και των άλλων μεγάλων πόλεων. Οι Πορτογάλοι δεν περηφανεύονται πια για τη χώρα τους ούτε για τους αυτοκινητοδρόμους τους. Αντιθέτως διαδηλώνουν μαζικά. Ποιός τους ακούει είναι μια άλλη ιστορία.
Ιταλία: «Οδηγός Μισελέν» για συσσίτια
Λίγες μέρες πριν από την υποχρεωτική απαγκίστρωση του από την εξουσία ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι προσπαθώντας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις είχε πει το περίφημο: «ποιος μιλά για κρίση, τα εστιατόρια της Ιταλίας είναι γεμάτα». Στην πραγματικότητα εκεί όπου πλέον δεν πέφτει καρφίτσα είναι τα κτίρια των φιλανθρωπικών οργανώσεων.
Στα γεύματα αγάπης η ζήτηση για pacco spesa, ζυμαρικά και ψωμί είναι μεγάλη. Τουλάχιστον 300 χιλιάδες εξώσεις έκαναν οι τράπεζες την τελευταία τριετία. 71.101 οικογένειες ζουν σε τροχόσπιτα, παράγκες, σκηνές και παρεμφερή, πρόχειρα καταλύματα. Το 2001 ήταν 23.336. Ο «Οδηγός της Μισελέν για τους Φτωχούς» κυκλοφορεί σε 13.000 αντίτυπα και προσφέρει συμβουλές στον ολοένα αυξανόμενο πληθυσμό των αστέγων και απόρων στην ιταλική πρωτεύουσα για το που μπορούν να βρουν ένα δωρεάν γεύμα κι ένα ζεστό μπάνιο.
Βρετανία: Σπίτι τους η Τραφάλγκαρ
Ο αριθμός των αστέγων στη Βρετανία έχει αυξηθεί κατά 43% την τελευταία διετία με τον Μπερν να είναι ένα από τα πολλά θύματα της οικονομικής κρίσης. «Αν δεν έχει ένα μέρος να μείνεις, έχεις κακή εμφάνιση και δεν μπορείς να βρεις δουλειά, καταλήγεις στους δρόμους, όπως εγώ» λέει ο Μπερν.
Η οικονομική κρίση έθεσε σε δοκιμασία την ήδη μειωμένη χρηματοδότηση των δημοτικών αρχών και των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων στη Βρετανία και έχει αντιστρέψει την πρόοδο που είχε σημειωθεί τα περασμένα δέκα χρόνια.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία οργανώσεων και τοπικών αρχών, περίπου 6.000 άνθρωποι κοιμούνται στους δρόμους του Λονδίνου, ενώ το 2011 ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 3.900 και 3.000 την διετία 2006-2007.
Από τους 6.000, το 62% είναι «καινούργιοι». Οπως η Τσέριλ που έμεινε άστεγη μετά τον θάνατο του πατέρα της. Τώρα κοιμάται κοντά στην Πλατεία Τραφάλγκαρ και λέει:
«Ο κόσμος μάς προσπερνά σαν να μην υπάρχουμε. Η λέξη «σκληρή» δεν μπορεί να περιγράψει την κατάσταση».
Σήμερα, η βρετανική κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε νέες περικοπές των επιδομάτων στέγασης που -όπως τονίζουν φιλανθρωπικές οργανώσεις- θα επιδεινώσει την κατάσταση.
«Η κυβέρνηση αφαιρεί το δίχτυ ασφαλείας που παραδοσιακά έσωζε πολλούς ανθρώπους από το να μείνουν άστεγοι» λέει η Λέσλι Μόρφι, επικεφαλής της οργάνωσης Crisis.
Γαλλία: Οι άθλιοι του Σηκουάνα
Τα τρία τελευταία χρόνια οι άστεγοι στην Γαλλία αυξήθηκαν κατά 50% με αποτέλεσμα να φθάσουν τον αριθμό ρεκόρ των 3,6 εκατομμυρίων που είτε δεν έχουν καθόλου κατάλυμα, είτε περιφέρονται στον δρόμο αναζητώντας ευκαιριακά κάπου να κοιμηθούν.
Η γαλλική κυβέρνηση θέλοντας να συνδράμει τους άστεγους αλλά και να μειώσει το φαινόμενο όσο γίνεται, έθεσε στην διάθεσή τους τον τριψήφιο αριθμό 115 μέσω του οποίου μπορούν να βρίσκουν οι άστεγοι προσωρινό κατάλυμα.
Το 2013 πάνω από 5 εκατομμύρια Γάλλοι αδυνατούσαν να πληρώσουν το ενοίκιο τους ή είναι ιδιοκτήτες κατοικιών που όμως αδυνατούσαν να τις συντηρήσουν ή να έχουν θέρμανση.
Γερμανία: «Μια Κολωνία» άστεγοι, που δεν υπάρχουν
Οι όποιες καταγραφές ή στατιστικές έχουν γίνει από ανεξάρτητες οργανώσεις που προσφέρουν βοήθεια στους άστεγους.
Μια από αυτές είναι η Bundesarbeitgemeinschaft Wohnungslosenhilfe (BAG) που εκτιμά ότι ο αριθμός των αστέγων αγγίζει τις 860 χιλιάδες, εκ των οποίων το 40% είναι μετανάστες.
Πρόκειται για τον πληθυσμό μιας πόλης σαν την Κολωνία. Το 1/3 των αστέγων είναι γυναίκες, 30% είναι νέοι άνθρωποι και παιδιά και 39% άνδρες.
Σύμφωνα με την BAG άλλο ένα εκατομμύριο άνθρωποι κινδυνεύουν να μείνουν άστεγοι.
Ιρλανδία: Μια κρύα νύχτα στο Μπέλφαστ
Το βορειοιρλανδικό περιοδικό VIEW, αφιέρωσε το 21ο τεύχος του στους άστεγους.
Ουγγαρία: Και άστεγοι και ποινικά διωκόμενοι
Το κοινοβούλιο της χώρας ποινικοποίησε τους άστεγους.
Στόχος, σύμφωνα με την ουγγρική κυβέρνηση, είναι «η προστασία της δημόσιας τάξης, της ασφάλειας, της υγείας και των πολιτιστικών αξιών».
Περίπου 10.000 άνθρωποι εντός και πέριξ της Βουδαπέστης ζουν στους δρόμους, ενώ τα καταφύγια της πόλης (που έχει συνολικό πληθυσμό 1,7 εκατ.) έχουν τη δυνατότητα να φιλοξενήσουν μόνο τους 6.000.
Ομολογία «ήττας» από την Κομισιόν
Καθώς περισσότεροι από 20 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ε.Ε. πεινούν αριθμός που θα αυξηθεί όσο η λιτότητα συνεχίζεται, η ανθρωπιά των «τυχερών», αυτών δηλαδή που έχουν ακόμη την πολυτέλεια της εργασίας, ακόμη και με μισθό σαν χαρτζιλίκι, δεν αρκεί για να στηριχτεί η στρατιά των νεόπτωχων και νεοαστέγων της Ευρώπης.
Κανείς δεν πίστεψε στα θαύματα των πολιτικών, κανείς όμως δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα οδηγούσαν την Ευρώπη σε Τιτανικό. Κι ας θέλουν να το βαπτίσουν το success story της ζωής μας…
Ο Βασίλης, στον πεζόδρομο της Ερμού
Περνά τις περισσότερες ώρες της ημέρας πάνω σε ένα βρώμικο στρώμα. Εκεί τον βρίσκει και η νύχτα. Κοιμάται ελάχιστα, καθώς φοβάται μην πέσει θύμα ληστείας ή ξυλοδαρμού. Του έχει συμβεί, αρκετές φορές, άλλωστε. Είναι ένας από τους νεοάστεγους, θύματα της οικονομικής κρίσης.
Εργαζόταν ως ηλεκτροσυγκολλητής, με καλό μισθό και ασφάλιση.
Μετά τον θάνατο της μητέρας του, που ήρθε λίγο μετά την οικονομική κρίση, έμεινε άνεργος. Έψαξε για δουλειά, αλλά η εξειδίκευσή του αποτελούσε τροχοπέδη για να βρει κάτι, που θα κάλυπτε τις απαιτήσεις του. Τα αδέρφια του βιώνουν επίσης τον εφιάλτη της ανεργίας και κανείς δεν μπορούσε να τον βοηθήσει.
Προσπαθεί να κρατήσει την αξιοπρέπειά του και γι αυτό δεν ζητά ελεημοσύνη. Ζητά, απλώς, δουλειά, όχι με τον μισθό που θα προέβλεπε η εμπειρία του. Λίγα χρήματα για να μπορέσει να σταθεί, και πάλι, στα πόδια του.
Προκόπης Αγγελόπουλος
Πηγές:
http://www.feantsa.org/
http://www.viewdigital.org
http://www.caritas.org/
http://www.homelessworldcup.org
http://www.homelessuk.org
http://www.cityofathens.gr
http://www.klimaka.org
http://scotland.shelter.org.uk
http://www.share-international.org
http://ec.europa.eu/social
Το εξαιρετικό αυτό αφιέρωμα το βρήκαμε στο TOC magazine
Lefteria 