Ο Koldo Casla είναι ειδικός στο δίκαιο των ανθρώπινων δικαιωμάτων και αναλυτής κοινωνικών πολιτικών για τον οργανισμό Just Fair και είναι ο συντάκτης της έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας για την στεγαστική κρίση στην Ισπανία1.
Αν η Βιρτζίνια Γουλφ χρειαζόταν ένα δωμάτιο για να γράψει λογοτεχνία (και όχι μόνο) η Πώλα χρειάζεται ένα μέρος να λέει σπίτι που να ζήσει τη ζωή της και να μεγαλώσει τα παιδιά της. Οι αναποτελεσματικές πολιτικές όμως την εμποδίζουν σε κάθε της βήμα. Η Πώλα είναι μια από τις γυναίκες που δεν μπορούν να ξεφύγουν από την παγίδα της επισφαλούς στέγασης έχοντας ήδη υποστεί στην Ισπανία.
Περισσότερα από 30000 νοικοκυριά υπέστησαν έξωση από τα νοικιασμένα τους σπίτια το περασμένο έτος μόνο, όπως και το προηγούμενο από αυτό, όπως και το πιο προηγούμενο. Ο αριθμός των νοικοκυριών που εκδιώχθηκαν από υποθηκευμένες ιδιοκτησίες δεν είναι πολύ μικρότερος.(διαβάστε σχετικά εδώ)
Το βίωμα μιας έξωσης είναι τραυματική εμπειρία για το καθένα, η Διεθνής Αμνηστία (ΔΑ) όμως κατέγραψε πως οι γυναίκες την βιώνουν συχνά διαφορετικά – και πιο συχνά. Οι γυναίκες είναι αυτές που συχνότερα απασχολούνται σε θέσεις μερικής απασχόλησης, βρίσκονται στο κατώτερο όριο του χάσματος αμοιβών και παράλληλα έχουν και οικιακές υποχρεώσεις. Οι μονογονεϊκές οικογένειας που κατά κύριο λόγο έχουν ως κεφαλή γυναίκες (σε ποσοστό υψηλότερο του 80 τις εκατό), ζουν συχνά σε ενοικιαζόμενα σπίτια. Οι επίσημες στατιστικές δείχνουν πως οι οικογένειες αυτές έρχονται αντιμέτωπες συχνότερα από το μέσο όρο με την φτώχια, κοινωνικό αποκλεισμό και στέρηση αγαθών.
Η ΔΑ πήρε συνέντευξη από 19 γυναίκες και 4 άντρες που είτε έχουν περάσει από τη διαδικασία έξωσης είτε βρίσκονται μπροστά στο κίνδυνο μιας έξωσης. Τουλάχιστον εφτά από αυτές παραπονέθηκαν πως ο δικαστής δεν διερεύνησε την προσωπική τους κατάσταση. Μια από τις γυναίκες η Άνα είπε «Δεν μας δόθηκε η ευκαιρία να εξηγήσουμε την κατάσταση μας στο δικαστή». Μια γυναίκα δικαστής στην Βαρκελώνη επιβεβαίωσε το πρόβλημα λέγοντας, «Όταν μας έρχονται τα χαρτιά της έξωσης, δεν έχουμε ιδέα ποιος ζει εκεί».
Η Πώλα, μόνη μητέρα τριών και θύμα έμφυλης βίας, υπέστη έξωση από κοινωνικό διαμέρισμα που το 2013 πωλήθηκε από την Περιφερειακή Αρχή Στέγασης της Μαδρίτης σε επενδυτικό κεφάλαιο, μαζί με 3000 ακόμη ακίνητα. Βασιζόμενη σε μη σταθερή, μερική απασχόληση, οι λογαριασμοί συσσωρεύθηκαν και η Πώλα δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει με τις πληρωμές. Δεν άργησε να λάβει την ειδοποίηση έξωσης. «Η κόρη μου άφησε ένα σημείωμα στους νέους ενοίκους που ζητούσε να μας αφήσουν να μείνουμε. Ο πεντάχρονος γιός μου ακόμα ρωτάει πότε θα γυρίσουμε στο σπίτι. Τη στιγμή που γραφόταν το κείμενο η Πώλα και η οικογένειά της ακόμα περιμένουν για μια εναλλακτική στεγαστική λύση από της δημόσιες αρχές της Μαδρίτης.
Οι περισσότερες γυναίκες που μίλησαν με τη ΔΑ ανέφεραν πως οι κοινωνικές υπηρεσίες συνέστησαν στους ανθρώπους που αντιμετώπιζαν έξωση, ακόμη και αυτούς με παιδιά, να μετακομίσουν στους γονείς τους, σε συγγενείς ή φίλους. Δημοτικοί κοινωνικοί λειτουργοί μας είπαν [στη ΔΑ] πως ήταν αναγκαίο λόγω των ανεπαρκών πόρων που έχουν διαθέσιμους. Μερικές φορές οι κοινωνικές υπηρεσίες μπορεί να συστήσουν στους ανθρώπους να νοικιάσουν δωμάτιο στην αγορά, προσφέροντας να καλύψουν το κόστος, αυτό όμως δεν είναι πάντα βιώσιμη εναλλακτική για μόνες μητέρες με οικογενειακές υποχρεώσεις και δεν είναι επαρκές για τα παιδιά επίσης.
Οι επιζώντες της έμφυλης βίας είναι ακόμη πιο εκτεθειμένες στις συνέπειες ασυντόνιστων στεγαστικών πολιτικών και ανεπαρκώς εφοδιασμένων κοινωνικών υπηρεσιών. Ενώ ο Γενικός Νόμος για την Έμφυλη Βία του 2004 καθόριζε πως τα θύματα της θα είχαν προτεραιότητα στη πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες στέγασης, οι αρχές της της περιοχής της Μαδρίτης θέτουν ως όρο καταδικαστική απόφαση ή περιοριστικά μέτρα. Αυτό σημαίνει πως τα περισσότερα θύματα δεν λαμβάνουν την απαιτούμενη υποστήριξη για να καλύψουν την στεγαστική τους ανάγκη. Είναι ενθαρρυντικό πως μόλις τρεις εβδομάδες μετά την δημοσίευση της έκθεσης της της ΔΑ, η περιφερειακή κυβέρνηση της Μαδρίτης ανακοίνωσε πως θα βάλει τέλος στην περιοριστική αυτή πολιτική. Με δεδομένη τον ανεπαρκή αριθμό δημόσιων διαμερισμάτων, ακόμα και τα θύματα που έχουν κερδίσει περιοριστικά μέτρα είναι αναγκασμένα να περιμένουν για μεγάλα διαστήματα δίχως κάποια διαβεβαίωση, όπως στην περίπτωση της Πώλα. Αυτό που υποτίθεται πως είναι προστατευτικό μέτρο κατέληξε να μην είναι τίποτα περισσότερο από μια κενή υπόσχεση.
Η στέγαση είναι φανερό πως δεν αποτελεί προτεραιότητα για τις ισπανικές αρχές. Οι κεντρικές/ομοσπονδιακές δαπάνες της Ισπανίας για στέγαση και κοινωνικές δαπάνες βρίσκονται πολύ πιο χαμηλά από τις περισσότερες χώρες του ΟΑΣΑ. Ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός του 2016 για την πρόσβαση σε στέγη και στήριξη επισκευών κατοικίας ήταν 587 εκατομμύρια ευρώ, λιγότερο από 37 τις εκατό από το 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ που ήταν διαθέσιμα το 2009. Στην πρόταση προϋπολογισμού του 2017, που σύντομα θα εγκριθεί από το κοινοβούλιο, μειώνει το διαθέσιμο ποσό κατά επιπλέον 20 τις εκατό. Ακόμη και αν αναλογιστεί κανείς την σκληρή λιτότητα που έχει επιβληθεί στη χώρα κανένα άλλος τομέας του προϋπολογισμού δεν έχει υποστεί τέτοια περικοπή. Κανένα άλλο κράτος-μέλος του ΟΑΣΑ δεν είδε τις τιμές των ακινήτων να ξεπερνάνε το εισόδημα με τέτοιο ρυθμό όπως στην Ισπανία. Η Ισπανία είναι επίσης το κράτος μέλος της ΕΕ με την υψηλότερη αύξηση σε προσωπικές δαπάνες για στέγαση την τελευταία δεκαετία.
Πάρα κάποιες αισιόδοξες μακροοικονομικές προβλέψεις της αγοράς, η κρίση του δικαιώματος στη στέγη στην Ισπανία απέχει πολύ από το να τελειώσει. Με εξαίρεση την Χώρα των Βάσκων και την Περιφέρεια της Βαλένθια, ο ισπανικός νόμος δεν αναγνωρίζει την στέγη ως ανθρώπινο δικαίωμα. Οι υπάρχουσες πολιτικές τόσο στο ομοσπονδιακό όσο και στο περιφερειακό επίπεδο δεν διαθέτουν την απαραίτητη έμφυλη οπτική να αντιμετωπίσουν τις δομικές ανισότητες που πολλές γυναίκες αντιμετωπίζουν καθημερινά. Αυτό απαιτεί μεγαλύτερες επενδύσεις σε κοινωνική στέγη αλλά και μεταξύ άλλων και την ανάγκη οι δικαστές να μελετούν την αναλογικότητα της έξωσης στη βάση κάθε περίπτωσης ξεχωριστά και την παροχή ολοκληρωμένης αντιμετώπισης των επιζώντων της έμφυλης βίας, σύμφωνα με τη Διάσκεψη της Κωνσταντινούπολης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ειπωμένο ευθέως, τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αξίζουν το χαρτί πάνω στο οποίο είναι γραμμένα όταν χιλιάδες γυναίκες, άνδρες και παιδιά δεν έχουν ένα μέρος να αποκαλούν σπίτι.
Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας.
Lefteria 